Ustavni sud Bosne i Hercegovine

Sarajevo

Ustavni sud Bosne i Hercegovine, na osnovu člana VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine i čl. 54., 61. i 74. Poslovnika Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, na sjednici održanoj 10. i 11. maja 2002. godine, donio je

ODLUKU

Usvaja se apelacija gosp. K. H., iz Sarajeva, izjavljena protiv presude Općinskog suda I Sarajevo, broj P:678/98 od 1. februara 1999. godine i Kantonalnog suda u Sarajevu, broj Gž-583/99 od 30. novembra 1999. godine.

Ukidaju se presude Općinskog suda I Sarajevo broj P:678/98 od 1. februara 1999. godine i Kantonalnog suda u Sarajevu, broj Gž-583/99 od 30. novembra 1999. godine.

Bosna i Hercegovina se smatra odgovornom za otklanjanje povreda apelantovih prava.

Vijeće ministara Bosne i Hercegovine je odgovorno za provedbu ove odluke, te mu se nalaže da apelantu plaća 339.07 KM mjesečno počev od 1. januara 1998. godine do dana isplate, sa zateznom kamatom obračunatom prema važećim propisima na dan isplate.

Vijeće ministara će navedeni iznos plaćati apelantu najkasnije do 5. u mjesecu za prethodni mjesec sve dok Ustavni sud Bosne i Hercegovine, na zahtjev jedne od zainteresiranih strana, drugačije ne odluči.

Apelant ima pravo na naknadu troškova postupka.

Odluku objaviti u “Službenom glasniku Bosne i Hercegovine”, “Službenim novinama Federacije Bosne i Hercegovine” i “Službenom glasniku Republike Srpske”.

OBRAZLOŽENJE

I . Uvod

Gosp. K. H. iz Sarajeva, koga zastupa gosp. E. G., advokat iz Sarajeva, podnio je 13. aprila 2000. godine apelaciju Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Sud) protiv presude Kantonalnog suda u Sarajevu broj Gž-583/99 od 30. novembra 1999. godine.

II. Činjenično stanje

Činjenice predmeta, koje proizilaze iz navoda apelanta i dokumenata predočenih Sudu, mogu se sumirati kako slijedi:

Apelant je 4. marta 1979. godine povrijeđen u saobraćajnoj nesreći koja se dogodila na magistralnom putu Višegrad – Ustiprača, u mjestu Ajdinovići. Do saobraćajne nesreće je došlo na taj način što je kamen težine oko 10 kg pao sa visine od oko 9 m, razbio staklo na autobusu u kome je apelant bio putnik, te ga udario u predio glave sa lijeve strane i nanio mu teške i po život opasne povrede

Nakon što je apelant pokrenuo parnični postupak radi naknade štete, Općinski sud u Višegradu donio je, 6. marta 1981. godine, presudu broj P-445/80 kojom je naloženo Republičkom društvenom fondu za magistralne i regionalne puteve BiH (u daljnjem tekstu: Fond) da plati naknadu materijalne i nematerijalne štete, naknadu za tuđu pomoć i njegu, zatezne kamate te troškove parničnog postupka za period od 4. marta 1979. godine pa do isplate.

Po donošenju prve presude, apelant je pokretao nove parnične postupke radi naknade štete u vidu izgubljene zarade sa pripadajućim zateznim kamatama povodom istog događaja, protiv istog tuženog ali za (kasniji) period od donošenja posljednje presude. Na taj način su donesene presude 5. oktobra 1983. godine, 25. decembra 1985. godine, 24. septembra 1986. godine, 30. septembra 1987. godine i 3. decembra 1991. godine. Svakom presudom je dosuđena naknada štete, ali su mijenjani iznosi i periodi na koje se naknada štete odnosi. Svaka od navedenih presuda je udovoljavala tužbenom zahtjevu.

Apelant je 29. maja 1998. godine, pred Općinskim sudom I u Sarajevu, uložio tužbu protiv Federacije BiH i Federalnog ministarstva saobraćaja i komunikacija sa zahtjevom da mu se naknadi šteta na ime izgubljene zarade sa zateznim kamatama od 1. januara 1998. godine, a zbog istog događaja iz 1979. godine.

Presudom Općinskog suda I Sarajevo, broj P:678/98 od 1. februara 1999. godine, apelant je odbijen sa tužbenim zahtjevom u cjelosti.

Ova presuda je potvrđena presudom Kantonalnog suda u Sarajevu, broj Gž-83/99 od 30. novembra 1999. godine.

III. Apelacija

Podnosilac apelacije se žali da je pobijanom presudom Kantonalnog suda u Sarajevu povrijeđeno njegovo pravo na imovinu, koje je garantirano odredbama člana II/3.k) Ustava Bosne i Hercegovine i da, zbog toga, njegovom zahtjevu treba udovoljiti.

IV. Postupak pred Ustavnim sudom

Apelant K. H. je 11. aprila 2000. godine podnio apelaciju Ustavnom sudu BiH protiv presude Kantonalnog suda u Sarajevu, broj Gž-583/99 od 30. novembra 1999. godine.

U odgovoru na apelaciju Federacija BiH, odnosno Federalno ministarstvo saobraćaja i komunikacija, je 6. novembra 2000. godine predložilo da se navedena apelacija, kao neosnovana, odbije.

Ministarstvo civilnih poslova i komunikacija je u svom odgovoru na apelaciju, 17. jula 2001. godine, istaklo da Ministarstvo ne može biti strana u postupku, već da to može biti samo država BiH. Ministrastvo je, također, istaklo da će na zahtjev Suda ovlašteni zastupnik Ministarstva sudjelovati u postupku.

U skladu sa članom 28. Poslovnika Suda, 28. augusta 2001. godine, zatraženo je od Vijeća ministara BiH da dâ svoje mišljenje o predmetnoj apelaciji i postavljeno je pitanje o tome ko se smatra pravnim sljednikom nekadašnjeg Republičkog fonda. Vijeće ministara BiH nije dostavilo svoj odgovor.

Ministarstvo saobraćaja i veza Vlade Republike Srpske je, 3. septembra 2001. godine, obavijestilo Ustavni sud BiH da je apelacija proslijeđena Republičkoj direkciji za puteve. Nakon traženja Suda, 14. septembra 2001. godine, dostavljen je odgovor Republičke direkcije u kojem ističu da nisu u mogućnosti dati odgovor na apelaciju jer nisu učestvovali u prethodnim postupcima koji su vođeni pred sudovima Federacije BiH.

Ustavni sud BiH je, 28. novembra 2001. godine, Vijeću ministara BiH proslijedio podnesak apelanta kojim apelant precizira zahtjev i urgira da se udovolji zahtjevu iz apelacije. Međutim, Vijeće ministara BiH nije dostavilo izjašnjenje na apelantov podnesak.

V. Dopustivost

Prema članu VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, Ustavni sud ima apelacionu nadležnost u pitanjima koja su sadržana u ovom Ustavu, kada ona postanu predmet spora zbog presude bilo kojeg suda u Bosni i Hercegovini. Ovaj Sud razmatra apelaciju pod uvjetom da su iscrpljeni svi pravni lijekovi mogući prema zakonima entiteta i da je apelacija podnesena u roku od 60 dana nakon što je podnosilac primio ovu odluku (član 11. Poslovnika Suda).

U konkretnom slučaju je nesumnjivo da su ovi uvjeti ispunjeni, jer je apelant iscrpio sve pravne lijekove, a apelacija je blagovremeno podnesena, s obzirom da su punomoćnici apelanta primili osporenu presudu 14. februara 2000. godine, a apelacija je primljena u Sudu 13. aprila 2000. godine.

Isto tako, ova apelacija ispunjava uvjete iz čl. 12. i 14. Poslovnika Suda. Slijedi da je apelacija dopustiva.

VI. Relevantni domaći propisi

Ustav Bosne i Hercegovine

Član I Ustava, u svom relevantnom dijelu, glasi:

“Bosna i Hercegovina

Kontinuitet. Republika Bosna i Hecegovina, čije je zvanično ime od sada “Bosna i Hercegovina”, nastavlja svoje pravno postojanje po međunarodnom pravu kao država, sa unutrašnjom strukturom modificiranom ovim Ustavom, i sa postojećim međunarodno priznatim granicama. Ona ostaje država članica Ujedinjenih naroda i može kao Bosna i Hercegovina zadržati članstvo ili zatražiti prijem u organizacijama unutar sistema Ujedinjenih naroda, kao i u drugim međunarodnim organizacijama.»

Član II: Ljudska prava i osnovne slobode

“1. Ljudska prava. Bosna i Hercegovina i oba entiteta će osigurati najviši nivo međunarodno priznatih ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Međunarodni standardi. Prava i slobode predviđeni u Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i u njenim protokolima se direktno primjenjuju u Bosni i Hercegovini. Ovi akti imaju prioritet nad svim ostalim zakonima.”

Član III: Nadležnosti i odnosi između institucija Bosne i Hercegovine i entiteta

“1. Nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine

Sljedeća pitanja su u nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine:

[…]

i) Regulisanje međuentitetskog transporta.

[…]”

VII. Ustavni sud je odlučio

a. Član 6. Evropske konvencije

Sud je ispitao da li je apelantovo građansko pravo, prije svega, pravo na pristup sudu iz člana 6. Evropske konvencije bilo povrijeđeno.

Član 6. Evropske konvencije, u relevantnom dijelu, glasi:

“1. Prilikom utvrđivanja građanskih prava i obaveza ili osnovanosti bilo kakve krivične optužbe protiv njega, svako ima pravo na pravično suđenje i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim, zakonom ustanovljenim sudom.”

Sud podsjeća da prava, garantirana članom 6. Evropske konvencije, obuhvata, inter alia, pravo na sudsku zaštitu, a pravo na pristup sudu čini jedan od njegovih aspekata. Pravo na pristup sudu iz člana 6. Evropske konvencije ne podrazumijeva samo široke proceduralne garancije i zahtjev za hitni i javni postupak, nego i saglasnost sa slovom zakona (Evropski sud za ljudska prava, Hornsby, presuda od 19. marta 1997. godine, stav 40.). Međutim, ako pravo na pristup sudu može biti predmet ograničenja od države, (eventualno) primijenjena ograničenja ne smiju ukinuti ili umanjiti taj pristup pojedincima u smislu da sama suština toga prava bude umanjena (Evropski sud za ljudska prava, Tolstoy Mioloalawsky protiv Velike Britanije, presuda od 13. jula 1995, serija A br. 323, st. 59). Nadalje, ograničenja neće biti spojiva sa članom 6. stav 1. Konvencije ukoliko ona ne slijede legitiman cilj i ukoliko nema razumnog odnosa proporcionalnosti između korištenih sredstava i cilja kojem se teži (Evropski sud za ljudska prava, Ashingdane protiv Velike Britanije, presuda od 28. maja 1985, serija A br. 93, stav 57.).

Nadalje, Sud smatra da se postupak u ovom predmetu tiče prava koja se odnose na apelantov zahtjev za naknadu štete koja je uzrokovana saobraćajnom nesrećom, i, prema tome, njegovih imovinskih prava, te je član 6. primjenjiv u ovom slučaju.

Sud smatra da je ova apelacija, u osnovi, žalba u pogledu apelantovog prava na pristup sudu.

Apelantje, 4. marta 1979. godine, bio ozlijeđen u saobraćajnoj nesreći na putu Višegrad - Ustiprača. Nakon što je, od 1979. do 1991. godine, doneseno više presuda un jegovu korist, on je 1998. godine pokrenuo parnični postupak pred Općinskim sudom u Sarajevu radi naknade štete u periodu od 1991. godine do tog datuma. Općinski sud je 1. februara 1999. godine donio presudu broj P:678/98 kojom je odbačen apelantov zahtjev zbog nedostatka pasivne legitimacije tužene strane. Ovu presudu je potvrdio Kantonalni sud u Sarajevu presudom broj Gž-583/99 od 30. novembra 1999. godine.

Ministarstvo za saobraćaj i komunikacije Federacije Bosne i Hercegovine, smatrajući se nenadležnim, predložilo je, 6. novembra 2000. godine, da se apelacija odbije kao neosnovana.

Ministrastvo za civilne poslove i komunikacije se, 17. jula 1999. godine, također proglasilo nenadležnim u pogledu predmeta apelacije.

Ministarstvo za saobraćaj i komunikacije Republike Srpske je, 28. augusta 2001. godine, odbilo dati stav u pogledu ove apelacije zbog toga što nije učestvovalo u postupcima pred sudovima Federacije Bosne i Hercegovine.

Sud smatra da su se u ovom predmetu sve tri strane proglasile nenadležnim, bilo na direktan ili indirektan. Činjenice u ovom predmetu ukazuju da se nesreća desila 1979. godine na teritoriji Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine. Usljed unutrašnje transformacije Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, prostor na kojem se desio taj štetni događaj se nalazi na sadašnjem prostoru entiteta Republike Srpske. Također je jasno da je Fond bio odgovorna strana.

Slijedom prethodno izloženog, postavljaju se tri pitanja:

pitanje nadležnosti Republike Srpske;
pitanje nadležnosti Federacije Bosne i Hercegovine;
pitanje nadležnosti Bosne i Hercegovine.

Republika Srpska

Pravna i činjenična situacija pokazuju da je Fond za magistralne puteve Republike Bosne i Hercegovine praktično prestao postojati bez eksplicitnog pravnog regulisanja vezanog za njegovog pravnog sljednika. Novo tijelo, koje bi zamijenilo Fond u njegovom cjelokupnom djelovanju rada, nikada nije ustanovljeno. Sud ističe da, prema Sporazumu o oživotvorenju Federacije BiH, zaključenom u Dejtonu 9. novembra 1995. godine, koji je prihvaćen Odlukom Ustavotvorne skupštine Federacije BiH, na sjednici održanoj 11. decembra 1995. godine (Odluka i Sporazum su objavljeni u «Službenim novinama Federacije BiH br. 8/95), Vlada Republike BiH je zadržala ingerencije koje joj omogućuju da funkcionira kao vlada međunarodno priznate države BiH, a sve druge civilne funkcije su prenesene na Vladu Federacije BiH. Takav prelazak podrazumijeva i prelazak odgovornosti za funkcije koje su prenesene po pojedinim resorima te, prema tome, podrazumijeva se i prijenos neregulisanih obaveza nastalih u obavljanju funkcija. U isto vrijeme Republika Srpska nikada nije preuzela bilo nadležnosti bilo finansijska sredstva nekadašnjeg Fonda Republike BiH.

Prema izloženom, proizilazi da se Republika Srpska ne može u ovom slučaju smatrati odgovornom za naknadu štete nastale na prostoru entiteta Republike Srpske, jer se događaj desio prije 14. decembra 1995., odnosno prije stupanja na snagu Ustava BiH.

Federacija Bosne i Hercegovine i Bosna i Hercegovina

Federacija BiH, odnosno nadležno Ministarstvo za saobraćaj i komunikacije je, članom 9. Zakona o federalnim ministarstvima i drugim tijelima federalne uprave («Sl. novine Federacije BiH» br. 8/95), prema kojem Federalno ministarstvo saobraćaja i komunikacija vrši upravne, stručne i druge poslove utvrđene zakonom koji se odnose na nadležnosti Federacije u oblasti saobraćaja i komunikacija, preuzelo nadležnosti i sredstva koja su pripadala nekadašnjim republičkim organima i tijelima, a samim tim preuzela je i odgovornost za nastale obaveze Republike BiH.

Međutim, Sud naglašava da, prema članu I Ustava, “Republika Bosna i Hecegovina, čije je zvanično ime od sada “Bosna i Hercegovina”, nastavlja svoje pravno postojanje po međunarodnom pravu kao država, sa unutrašnjom strukturom modificiranom ovim Ustavom, i sa postojećim međunarodno priznatim granicama (...)”.

Nadalje, Sud podsjeća da član III Ustava Bosne i Hercegovine reguliše nadležnosti i odnose između institucija Bosne i Hercegovine i entiteta, a prema članu III/1.i) Ustava Bosne i Hercegovine, regulisanje međuentitetskog transporta spada u isključivu nadležnost države.

Prema tome, Sud ističe da država ne može izbjeći obavezu da oformi tijela koja su u njenoj isljučivoj nadležnosti u skladu sa Ustavom, niti entiteti mogu preuzeti nadležnosti države koje su predviđene Ustavom Bosne i Hercegovine kao isključive za državu.

U ovom slučaju, apelacija očigledno spada u domen isključive nadležnosti države.

Sljedeće pitanje koje se pojavljuje je da li država u ovom slučaju ima pasivnu legitimaciju.

Sud zaključuje da je, bez obzira na pitanje pasivne legitimacije u predmetnom slučaju, država subjekt koji ima končanu nadležnost za evenutalna kršenja ljudskih prava iz člana II Ustava Bosne i Hercegovine. Prema tome, Sud smatra izlišnim pitanje pasivne legitimacije u okolnostima kada država pojedincu ne pruža nikakvu zaštitu ljudskih prava u okviru svojih isključivih nadležnosti prema Ustavu. Sud ističe da je namjera Konvencije da garantira prava koja nisu teoretska i iluzorna, nego prava koja su praktična i efikasna, posebno u odnosu na važnost koju u svakom demokratskom društvu ima pravo na pravično suđenje.

Sud, nadalje, smatra da nedostaci u organizaciji pravosudnog sistema entiteta, odnosno države, ne smiju imati uticaja na poštivanje individualnih prava i sloboda predviđenih Ustavom, kao i zahtjeva i garancija člana 6. Konvencije. Nadalje, Sud smatra da se na pojedinca ne može staviti pretjeran teret u otkrivanju koji je najefikasniji put kojim bi se došlo do ostvarenja svojih prava. Osim toga, Sud zapaža da je jedan od osnovnih postulata Konvencije da pravna sredstva, koja pojedincu stoje na raspolaganju, trebaju biti lako dostupna i razumljiva, te da se propust u organizaciji pravnog i sudskog sistema države, koji ugrožava zaštitu individualnih prava, ne može pripisati pojedincu. Konačno, Sud ističe da je dužnost države da organizuje svoj pravni sustav tako da omogući sudovima da se povinuju zahtjevima i uvjetima koje nameće član 6. stav 1. Evropske konvencije (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Zanghi protiv Italije, presuda od 19. februara 1991. godine, serija A broj 194, strana 47, stav 21.).

Sud zaključuje da, premda se mora smatrati da ovaj slučaj potpada pod nadležnost države, ne postoji državni sud pred kojim bi apelant mogao pokušati ostvariti svoja građanska prava. Prema tome, Sud smatra da je u ovom slučaju došlo do povrede člana 6. stav 1. Konvencije.

b. Član Evropske konvencije
Član 13. Evropske konvencije glasi:

“Svako čija su prava i slobode, priznata ovom konvencijom, narušena ima pravo na pravni lijek pred nacionalnim vlastima, čak i onda kada su povredu ovih prava i sloboda učinila lica u vršenju svoje službene dužnosti. ”

Sudpodsjećada član 13. Evropskekonvencijetrebatumačititakodagarantira “djelotvoran lijek pred državnim organima” svakome ko tvrdi da je žrtva kršenja prava i sloboda nabrojanih u Konvenciji (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Klass protiv Njemačke, presuda od 6. septembra 1978. godine, serija A, broj 28, str. 29, stav 64.).
Nadalje, Sud ističe da obaveza iz člana 13. Evropske konvencije postoji samo ako pojedinac osnovano tvrdi da je žrtva kršenja prava nabrojanih u Evropskoj konvenciji (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Silver, presuda od 25. marta 1983. godine, serija A broj 61, stav 113.).
Sudzapažadajeuovomslučajuapelantpodniozahtjevzanaknadu štetesudukojijeunadležnostiFederacijeBosneiHercegovine. Sud primjećuje da je više presuda, u periodu od 1979. do 1991. godine, doneseno u njegovu korist po istom predmetu. Prema tome, postoji osnovan zahtjev u smislu člana 13. Evropske konvencije.
Nadalje, Sud ističe da član 13. Evropske konvencije garantira dostupnost djelotvornom pravnom lijeku na državnom nivou u pogledu sprovođenja suštine prava i sloboda iz Evropske konvencije, bez obzira na koji način je to sprovođenje osigurano u domaćem pravnom poretku. Prema tome, ovaj član zahtijeva određenu odredbu vezanu za domaći pravni lijek koji bi omogućio nadležnom državnom tijelu da odlučuje o žalbi koja se pojavljuje po Evropskoj konvenciji i da osigura lijek oštećenoj strani (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Lithgow i ostali, presuda od 8. jula 1986. godine, serija A broj 192, str. 74, stav 205 i Pine Valley Developments Ltd i ostali, presuda od 29. novembra 1991. godine, serija A broj 202). Sud, također, ističe da pravni lijek iz člana 13. Evropske konvencije mora biti djelotvoran, kako u praksi tako i po zakonu, naročito u smislu da njegovo izvršavanje ne smije biti spriječeno aktima ili nedjelovanjem tijela tužene strane (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Aksoy, presuda od 18. decembra 1996. godine, stav 95.).
Sud smatra da nije sporno da je apelant pretrpio fizičke ozljede usljed saobraćajne nesreće, što je bilo potvrđeno prethodnim presudama za period kada su one donesene. Međutim, usljed unutrašnje transformacije Republike Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina nije oformila tijela koja bi izvršavala sve njene obaveze u skladu sa Ustavom, tj. nije oformila operativna tijela koja bi bila nadležna za međuentitetski transport i praktično još nije uspostavila funkcionalno sudsko tijelo u ovom domenu.
Prema tome, Sud smatra da to što država nije donijela zakone koji su od velike važnosti za njeno funkcionisanje i za osiguravanje sudske zaštite za pojedince predstavlja povredu prava na djelotvoran pravni lijek garantiran članom 13. Evropske konvencije.
Član 1. Protokola broj 1 na Evropsku konvenciju

Član 1. Protokola broj 1 Evropske konvencije, u svom relevantnom dijelu, glasi:

“Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uvjetima predviđenim zakonom i općim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi nadzirala korištenje imovine u skladu s općim interesima ili da bi osigurala naplatu poreza ili drugih doprinosa ili kazni.”

Sud podsjeća da član 1. Protokola broj 1 na Evropsku konvenciju sadrži tri principa:

Prvi princip, koji se nalazi u prvoj rečenici prvog stava, je opći princip o mirnom uživanju svoje imovine.

Drugi princip govori o tome da lišavanje imovine može da se desi pod specifičnim uvjetima, koji su definisani u drugoj rečenici prvog stava.

Treći princip se tiče kontrole države nad korištenjem privatne imovine, što je dopušteno pod uvjetima koji su dati u drugom stavu. Ova tri pravila nisu “različita” u smislu nepovezanosti - drugo i treće pravilo se tiču stepena miješanja u pravo na mirno uživanje imovine i treba biti shvaćeno u svjetlu općeg principa izraženog u prvom pravilu (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Allan Jacobson protiv Ševedske, presuda od 25. oktobra 1989. godine, serija A, broj 163, str. 16, stav 53.).

Sud smatra da predmetni slučaj ne spada u domen primjene zakona koji kontrolišu korištenje imovine. On se odnosi na propust vlasti da djelotovorno zaštiti apelantovo pravo na mirno uživanje imovine.

Sud smatra da je potrebno, kada neka mjera koja zahvata imovinu ne spada u domen drugog ili trećeg pravila, da se razmotri da li je došlo do povrede prvog pravila za koje se treba odrediti “da li je pravedna ravnoteža uspostavljena između općeg interesa zajednice i uvjeta vezanih za zaštitu individulanih osnovnih prava” (vidi, Evropski sud za ljudska prava, Sporrong i Lonnroth protiv Švedske, presuda od 23. septembra 1982. godine, serija A, broj 52, stav 69.).

Nadalje, Sud smatra da član 1. Protokola broj 1 na Evropsku konvenciju može ukazivati na pozitivne obaveze vlasti da osiguraju djelotvornu zaštitu individulanog prava (vidi, Evropska komisija, odluka broj 20357/92 od 7. marta 1994. godine, D.R. 76 A, str. 80.).

Sudu nije dostavljen nikakav odgovor koji bi mogao opravdati nedjelovanje vlasti da u ovom slučaju osiguraju odgovarajuću pravnu zaštitu prava na imovinu. Osim toga, odgovorna strana nije dostavila svoj stav u pogledu visine iznosa na ime naknade štete koji je postavio apelant, a koji odgovara visini prosječnog ličnog dohotka u Federaciji BiH (tj. na području na kojem apelant ima prebivalište) na dan 1. januara 1998. godine. U takvim okolnostima, Ustavni sud smatra postavljeni zahtjev utemeljenim. Prema tome, Sud smatra da je Bosna i Hercegovina odgovorna za povredu apelantovih prava na mirno uživanje imovine iz člana 1. Protokola broj 1 na Evropsku konvenciju.

Na osnovu izloženog riješeno je kao u izreci.

Prema članu VI/4. Ustava BiH, odluke Ustavnog suda su konačne i obavezujuće.

Sudija prof. dr. Vitomir Popović dostavio je izdvojeno mišljenje, koje se prilaže uz ovu odluku kao aneks.

Ovu odluku Ustavni sud je donio većinom glasova (šest naprema dva) u sastavu: predsjednik Suda prof. dr. Snežana Savić i sudije prof. dr. Kasim Begić, dr. Hans Danelius, prof. dr. Louis Favoreu, doc. dr. Zvonko Miljko, Azra Omeragić, prof. dr. Vitomir Popović i Mirko Zovko.

U 18/10

10.maja 202.godine

Sarajevo

___________________________________________

Predsjednik Ustavnog suda Bosne i Hercegovine

Prof.dr. Snežana Savić

Republika Srpska ne može se smatrati odgovornom za naknadu štete nastale na prostoru entiteta Republike Srpske, jer se događaj desio prije 14. decembra 1995. godine, odnosno prije stupanja na snagu Ustava Bosne i Hercegovine.

- Ovaj slučaj potpada pod nadležnost države, a kako ne postoji državni sud pred kojim bi apelant mogao pokušati ostvariti svoja prava, Ustavni sud smatra da je u ovom slučaju došlo do povrede člana 6. stav 1. Evropske konvencije.

- Činjenica što država nije donijela zakone koji su od velike važnosti za njeno funkcioniranje i za osiguranje sudske zaštite za pojedince predstavlja povredu prava na djelotvoran pravni lijek garantiran članom 13. Evropske konvencije.

- Sud smatra da predmetni slučaj (naknada štete) ne spada u domen primjene zakona koji kontrolira korištenje imovine. On se odnosi na propust vlasti da djelotvorno zaštiti apelantovo pravo na mirno uživanje imovine.

Aneks

Izdvojeno mišljenje prof. dr. Vitomira Popovića o neslaganju sa odlukom suda broj U 18/00

Na osnovu člana 36. Poslovnika Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, kao jedan od sudija koji je glasao protiv predložene odluke, izdvajam mišljenje o neslaganju sa ovom odlukom iz sljedećih razloga:

BiH se u konkretnom slučaju ne može smatrati stranom odgovornom za otklanjanje povreda apelantovih prava, a Vijeće ministara Bosne i Hercegovine se ne može smatrati odgovornim za provođenje ove odluke i ne može mu biti naloženo da apelantu plaća 339,07 KM počev od 1. januara 1998. godine do dana isplate, sa zateznom kamatom obračunatom prema važećim propisima na dan isplate iz sljedećih razloga:

a) Apelantov zahtjev za naknadu štete na osnovu povrede pretrpljene u saobraćajnoj nesreći koja se dogodila 4. marta 1979. godine na magistralnom putu Višegrad - Ustiprača, u mjestu Ajdinovići, se zasniva na presudi Općinskog suda u Višegradu broj P-445/80 od 6. marta 1981. godine, kojom je naloženo tadašnjem Republičkom društvenom fondu za magistralne puteve BiH da plati naknadu materijalne i nematerijalne štete, naknadu za tuđu njegu i pomoć, zatezne kamate, te troškove parničnog postupka za period od 4. marta 1979. godine pa do isplate, kao i na kasnijim presudama tog suda od 5. oktobra 1983. godine, 25. decembra 1985. godine, 24. septembra 1986. godine, 30. septembra 1987. godine i 3. decembra 1991. godine, kojima su mijenjani ranije dosuđeni iznosi.

b) Apelantov zahtjev je bio usmjeren protiv presuda sudova Federacije BiH i to presude Općinskog suda I Sarajevo broj P-678/98 od 1. februara 1999. godine kojom je odbijen njegov zahtjev u odnosu na Federalno ministarstvo saobraćaja i komunikacija, kao "pravnog sljednika" ranijeg Republičkog društvenog fonda za magistralne puteve Republike Bosne i Hercegovine, te presude Kantonalnog suda u Sarajevu broj Gž-83/99 od 30. novembra 1999. godine. Dakle, apelantov zahtjev nikada nije bio usmjeren protiv BiH, a niti Vijeća ministara BiH, pa se opravdano dovodi u sumnju ispravnost odluke Ustavnog suda koji je svojom odlukom za odgovorne strane proglasio strane koje nikada nisu učestvovale u parničnom postupku kao tužene strane i u odnosu na njih apelant nije iscrpio domaća pravna sredstva koja mu, u smislu člana 11. stav 3. Poslovnika, stoje na raspolaganju.

c) Apelantov zahtjev pred sudom bi mogao biti eventualno usmjeren protiv Ministarstva saobraćaja i veza Republike Srpske, odnosno Republičke direkcije za puteve kao pravnog sljednika bivšeg Republičkog društvenog fonda za magistralne puteve BiH, na teritoriji Republike Srpske - prema članu 1. Ustava BiH "o izmijenjenoj unutarnjoj strukturi BiH" i postojanju dva entiteta, Republike Srpske i Federacije BiH, ali je u tom slučaju apelant morao iscrpiti sve pravne lijekove koji mu, u skladu sa ustavno-pravnim sistemom Republike Srpske, stoje na raspolaganju.

S obzirom na činjenicu da apelant u odnosu na BiH, odnosno Vijeće ministara BiH, prema članu 11. stav 3. Poslovnika, nije iscrpio sve pravne lijekove kao i da u odnosu na štetni događaj koji se desio 4. marta 1979. godine na magistralnom putu Višegrad - Ustiprača i odgovornost BiH, odnosno Vijeća ministara, nije moguće uspostaviti bilo kakvu uzročno- posljedičnu povezanost, to Sud nije uopće mogao razmatrati odgovornost BiH i Vijeća ministara BiH, a u odnosu na postavljeni zahtjev u apelaciji u pogledu presude Općinskog suda I u Sarajevu, broj P-678/98 od 1. februara 1999. godine i Kantonalnog suda u Sarajevu broj Gž-83/99 od 30. novenbra 1999. godine, trebao je odbiti zahtjev u cijelosti kao neosnovan.